MELEKOTLARI

Bilimsel İsim Angelica türleri

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Maydanozgiller familyasından, iki-dört yıllık

dayanıklı otsu bitkilerdir. Kuzey Yarıküre ve Yeni Zelanda'da yetişen otuz

kadar melekotu türü vardır. Bunlardan konumuz yönünden önemli olanları

Angelica Sylvestris ve Angelica Archangelica (A. officinalis) adlı iki türdür.

A. Sylvestris türü melekotu, ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki

dağlarda ve Uludağ yöresinde yetişmektedir. 70-200 cm. boylanabilen, iki-dört

yıllık dayanıklı, hoş kokulu olan bu bitkinin yaprakları çok parçalı, silindir

biçimli gövdesinin içi boş, çiçekleri beyaz ya da pembemsidir. Doğu

Anadolu'da gövde ve yaprak sapları soyulup sebze olarak yenir; Bursa

yöresinde bunlarla reçel yapılır. Bitkinin kökü, tanen ve uçucu yağlar içeren

esmer renkli, özel kokulu, buruk tatta ve kalın yapılıdır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Bu melekotu türünün köklerinin Tedavi ve Kullanım Şekilleri şöyle sıralanabilir:

• Diyareyi kesici ve peklik vericidir.

• Midevidir: Sindirimi kolaylaştırır.

• Yatıştırıcı ve sinirleri güçlendirici toniktir.

• Spazm çözücüdür.

• Astım nöbetlerinde rahatlatıcı olur.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, sonbaharda bitkinin toprağı kazılıp kökleri

çıkarılır. Kurutup toz haline getirilir. Bununla % 3-5'lik infüzyon hazırlanır.

Yani, 1 litre kaynamış suya 30-50 gr. bu tozdan konulup 15-20 dakika

demlendirilir. Böylece hazırlanan infüzyondan, günde iki-üç kez birer bardak

içilir.

A. archangelica (officinalis) türü melekotu Orta ve Kuzey Avrupa'da yetişen

ve 300 cm. kadar boylanabilen uzun boylu, üç yıllık dayanıklı otsu bitkidir.

Canlı yeşil renkli yapraklan ile toprağın derinine kadar inen özel kokulu iki-üç

dallı kalın kökleri bitkinin konumuzu ilgilendiren bölümleridir. Bunların tıbbi

etkilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Balgam söktürücü ve soğuk algınlıklarında iyileştiricidir.

• İdrar söktürücüdür.

• Bedeni uyarıcı ve güçlendirici toniktir.

• Spazm çözücüdür.

• Kusma refleksini bastırma etkisi bulunduğundan yolculuklarda alınması

rahatlatıcı olur.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bu tür melekotunun yaprakları yaz

başlarında toplanır, kökleri ise bitkinin ilk yılında toprağı kazılarak çıkarılır.

Bunlar özenle havadar ve gölge yerlerde kurutulur. Kökleri parçalanarak kuru

yaprakla karıştırılır. Bu karışımdan 1 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama

noktasına kadar ısıtılır. Sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma işlemi

sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan, günde üç kez birer bardak

içilir.