KİŞNİŞ

Bilimsel İsim Coriandrum sativum

Bilinen İsmileri Aşotu, Kişnişotu

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Maydanozgiller familyasındandır. Anayurdu

Akdeniz havzası olup günümüzde birçok yerde ve ülkemizde yabani bitki ya

da kültür bitkisi olarak yetişmektedir. 60 cm'ye kadar boylanabilen biryıllık

otsu bitkidir. Gövdesi yuvarlak kesitli, boylamasına oluklar halinde çizgili,

soluk yeşil renkli ve dallara ayrılan yapıdadır. Bitkinin alt ve üst bölümündeki

yaprakları farklı görünüşte olur. Alt yaprakları maydanoz bitkisininkilere

benzer. Hafif tüylü, tuhaf ve pek de hoş olmayan koku taşırlar. Bitkinin üst

kesimindeki yaprakları ip gibi ince ama düzgün kesimli ve gene hoş olmayan

keskin ve tuhaf kokulu olurlar. Yaz başı ile ortası arasında gevşek şemsiyeler

oluşturarak açan, beyaz ya da pembemsi açık mor renkli küçük çiçekleri

olgunlaşınca, 2-7 mm. çapında yuvarlak, açık kahverengi tohum kılıfını

taşıyan kokulu, kuru meyvelere dönüşür. Bol güneşli yerleri, bitek ve hafif

topraklan seven kişniş bitkisi, tohumları sonbaharda ekilerek çoğaltılır. Ancak,

çapraz döllenmeyle bitkinin yozlaşması meydana geleceğinden, rezeneden

uzak yerlere ekilmesine dikkat edilmelidir.

Kişnişin tohumunu taşıyan meyvesinde nişasta, tanen, şekerler, sabit ve uçucu

yağlar bulunur. Uçucu yağında '79üksek oranda coriandrol ile düşük oranda

geraniol, borneol, pinen, phelladron ve asetik asit vardır.

Kişniş tohumlan pastacılıkta, baharat olarak bazı çorba ile yemeklerin

hazırlanmasında, içki endüstrisinde ve kişniş şekerinin yapımında kullanılır.

Bazı yerlerde bitkinin körpe yaprakları salata ve güveçte pişen yemeklere

katılır. Gövde ve kökü de sebze gibi pişirilip yenir.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Eski Mısır papirüsleri, Çince ve Sanskritçe metinlerde ve hatta İncil'de sağlığa

yararlı etkilerinden övgüyle söz edilen kişnişin, Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan

yararlanma yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Kişniş tohumları içerdiği yağlarla mideyi uyarır; iştahı açar, sindirimi

kolaylaştırır ve hazımsızlığa iyi gelir.

• Aynı nedenle mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür.

• Aniden başlayan mide ve karın ağrılarını bastırır.

• Özellikle çocuklarda diyareyi kesici etkiler yapar.

• Hafif yatıştırıcı etkisi vardır.

Kişnişin bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin çiçek şemsiyeleri yaz

sonunda alınır ve tohumlarının olgunlaşması için gölgeli ve havadar yerde bir

süre itekletilir. Sonra şemsiyeler başasağı edilerek bir kağıdın üzerine sallanır

ve dökülen tohumlan toplanır. Bunlardan ya da piyasadan alınan kişniş

tohumlarından 1 tatlı kaşığı kadarı biraz ezilerek 1 bardak kaynar suya

dökülür. Kabın üzeri sıkıca kapatılarak 5 dakika süreyle demlendirilir. Bu

şekilde elde edilen infüzyon, yemeklerden önce birer bardak olarak içilir. Aynı

etkilerinden yararlanmak için, tohumları yemeklerden önce ağızda

çiğnenebilir.

• Kişniş antiseptik (mikrop kırıcı) etkiler de taşır. Bu etkisinden yararlanmak

için yukarıda tarifi verilen infüzyon, akne ya da yaraların üzerine uygulanır.