ÇUHAÇİÇEĞİ

Bilimsel İsim Primula verisi (ya da Primula officinalis)

Bilinen İsmileri Çobançiçeği

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Çuhaçiçeğigiller familyasının örnek bitkisidir.

Kuzey Yarıküre'de yaygın olan çuhaçiçeği, ülkemizde genellikle Doğu

Anadolu'nun dağlık kesimlerindeki nemli orman ve çayırlarda yetişir. 15-25

cm. kadar boylanabilen, dayanıklı çokyıllık otsu bitkidir. Kısa bir rizomu

(kökgövdesi) vardır. Mavimsi-yeşil ve üzeri kırışık görünüşlü yapraklarının

hepsi, doğrudan doğruya bitkinin rizom kökünden sürerek bir rozet oluşturur.

Yuvarlak kesitli ve içi dolu olan çiçek sapları, 30 kadar çiçeği taşıyacak kadar

dayanıklıdır. Gevşek ya da sıkı salkımlar oluşturarak ilkbaharda açan çiçekleri,

altın renkli taçyapraklarıyla gösterişlidir. Bitkinin koyu kahverengi minik

tohumlarını taşıyan meyvesi yumurta biçimli bir kapsül halindedir. Güneşli ya

da yarı gölge yerleri; kireçli ve nemli topraklan seven çuhaçiçeği, tohumlarıyla

ya da büyük bitkilerin rizomlarının bölünüp ayrı yere dikilmesiyle çoğaltılır.

Çuhaçiçeği % 10'a kadar varan oranda saponin ile ayrıca glikozitler, uçucu yağ

ve flavonitleri içerir. Bazı yerlerde çiçekleri reçel ve şarap yapımında

kullanılır. Yapraklan salatalara katılarak ya da et yemeklerinde dolma içi

olarak tüketilir. Çuhaçiçeğinin yapraklarını ipekböcekleri pek sever,

çiçeklerinin nektarını ise bal arıları yeğlerler.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Çuhaçiçeği bitkisinin Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemlerini;

bitkinin çiçekleri, kökü ve yaprakları diye üçe ayırarak şöylece özetleyebiliriz:

• Çuhaçiçeğinin çiçekleri; özellikle stresle ilgili gerginliklerde spazm çözücü,

yatıştırıcı ve rahatlatıcıdır.

• Sinirsel kökenli baş ağrılarını iyileştirir. Yarım baş ağrısına (migren) karşı da

etkili olur.

• Uykusuzluğa karşı devadır.

Bu etkileri sağlamak üzere bitkinin çiçekleri ilkbaharda toplanır. Yeşil renkli

çiçek zarfı çıkarılıp atılır. Çiçekler gölgede kurutulur. Kurumuş çiçeklerden

1-2 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 15-20 dakika

demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde iki-üç kez birer

bardak içilir.

• Çuhaçiçeğinin kökü; göğsü yumuşatır. Balgam söktürücüdür.

• Terleticidir. Bronşit, soğuk algınlığı, üşümeyle ilgili ürperme ve öksürüğe

karşı iyileştiricidir.

• İdrar söktürücü, müshil ve gaz söktürücüdür.

• Stresle ilgili gerginliklerde spazm çözücü ve yatıştırıcıdır. Bedeni

sakinleştirip gevşetir. Uykusuzluğa karşı iyi gelir.

Bu etkileri sağlamak için bitkinin rizomu sonbaharda toprağı kazılıp sökülür

ve özenle kurutulur. Parçalanan kökten 1 tatlı kasığı alınıp 1 bardak suda

kaynatılır. Sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma sürdürülüp bir dekoksiyon

hazırlanır. Bu dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.

• Çuhaçiçeğinin taze yaprakları; çıban tedavisinde etkilidir.

Yapraklar çıbana sarılır. Sık sık değiştirilerek çıbanların iyileşmesi sağlanır.