LAVANTALAR

Bilimsel İsim Lavandula türleri

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu

Akdeniz havzası olan Lavandula cinsi, kışın yapraklarını dökmeyen 20 kadar

çalımsı görünüşlü çokyıllık bitki türünün ortak adı lavantadır. Bu türlerden

bazısı ülkemizde de yetişmektedir. Bunlardan konumuzla ilgili olan ikisini,

önce ingiliz lavantası (L. angustifolia=L. spica=L. vera=L. officinalis) türünü

ve daha sonra ayrı bir bölümde Karabaş lavantası (L. stoechas) türünü ele

alacağız.

İngiliz lavantası ya da kısaca lavanta, en çok 1 m. kadar boylanabilir. Gövdesi

dört köşe kesitli, yeşil renkli ve hoş kokuludur. Ancak, bitkinin ikinci yılında

gövde odunsulaşır. Grimsi yeşil renkli, ince uzun ve hoş kokulu yaprakları;

uzun sapların ucunda seyrek başaklar oluşturarak yaz aylarında açan, çok

kokulu, lavanta mavisi renkli çiçekleri vardır. Bitkinin gövde, yaprak, sap ve

çiçeklerine özel kokusunu veren, bunların üzerinde bulunan küçük yıldızsı

tüyleridir. Lavantanın sonbaharda olgunlaşan küçük meyvelerinin her birinde,

dörder adet fındıkçık şeklindeki tohumu yer alır. Güneşli ve açıklık alanları,

suyu iyi akıntılı kireç içeren kumlu toprakları seven lavanta, tohumlarıyla,

sonbaharda alınan gövde çelikleriyle ya da bitki tabanının bölünmesiyle

çoğaltılır.

Lavanta, içinde organik asitler bulunan uçucu yağ ile glikozitler, alkaloitler ve

tanen gibi maddeleri içerir. Bu uçucu yağın damıtılmasıyla elde edilen lavanta

esansı (lavantayağı) parfümeri endüstrisinde önemli bir hammadde olarak

kullanılır. Ayrıca geleneksel şekilde lavantanın yaprak ve çiçekleri odalarımıza

güzel koku veren potpuri tabağına, yatak odalarımızdaki güzel koku

torbalarına konulur. Lavanta esansı yatak çarşaflarına serpilir.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Sağlığa yararlı etkileri uzun zamanlardan beri bilinen ve kullanılan lavantanın

Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöylece özetlenebilir:

• Sinirleri yatıştırıcı ve spazm çözücüdür. Özellikle depresyonla ilgili aşırı

sinirlilik durumunda yatıştırıcı olur. Uykusuzluk halini giderir.

• Stresle ilgili baş ağrılarında etkili bir iyileştiricidir.

• Bitkinlik ve güçsüzlük durumlarında, merkezi sinir sistemini ve dolayısıyla

bedeni güçlendirici bir toniktir.

• Saman nezlesini geçiştirmede etkili olur.

• Sindirim sistemi üzerinde olumlu etkileri vardır, iştahı açar, sindirimi

kolaylaştırır. Mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür.

• Kusma refleksini bastırır.

• İdrar söktürücüdür. Böbrekleri temizler.

• Öksürüğü kesici ve ateşi düşürücü etkileri de vardır.

Sağlığa çok yararlı bütün bu etkileri sağlamak üzere, lavantanın taze sürgünleri

yaz başında ve çiçekleri iyice açtıklarında toplanır. 35 C dereceyi aşmayan

sıcaklık ve gölge yerde bunlar özenle kurutulur. Birbirine karıştırılan kurumuş

sürgün ve çiçeklerden 1 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su

dökülerek ve 10 dakika süreyle demlendirilerek bir infüzyon elde edilir. Bu

infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.

• Ayrıca lavanta romatizma, burkulma ve kırık yerlerinin ağrılarında

rahatlatıcıdır.

• Akneli cildi temizler.

• Duyarlı ciltler için tonik sıvı oluşturur.

Bu durumlarda yararlı etkiyi sağlamak üzere, lavanta çiçeklerinin

damıtılmasıyla elde edilen ve piyasada satılan lavanta esansı (lavantayağı)

kullanılır. Bu yağ içilmez. Yalnızca şikayetli yerlere, elle ovularak dıştan

uygulanır. Duyarlı ciltler içinse, küvette hazırlanan banyo suyuna katılır.