KETENLER

Bilimsel İsim Linum türleri

Bilinen İsmileri Bezir, Zeyrek

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Ketengiller familyasının örnek bitkileridir.

Anayurdu Akdeniz havzasıdır. 100 kadar keten türü olup bu türlerden bazısı

ülkemizde yetişmektedir. Bunlardan Yabani ketenin (L. angustifolium) kültüre

alınmasıyla elde edilen Keten bitkisi (L. usitatissimum) konumuzla en çok

ilgili olan türdür. 30-100 cm. boylanabilen biryıllık bir tarım bitkisidir.

Bitkinin tepesine doğru dallara ayrılan yeşil renkli gövdesi; almaşık dizili, ucu

sivri ve uzunca biçimli yalın yaprakları; yaz boyunca açan gök mavisi renginde

5 taçyapraklı, süs çiçeği gibi güzel görünüşlü çiçekleri vardır. Olgunlaşan

çiçekleri, bir ucu sivri, yuvarlak biçimli, her biri 2 tohum taşıyan 5 gözlü

kahverengi meyvelere dönüşür. Kireçli topraklan ve ılıman iklimi seven keten

bitkisi, tohumlarıyla üretilir.

Keten bitkisinin tohumlarında linoeik, linolenik ve oleik asitleri içeren %

30-40 oranında sabit yağ; yapışkan bitki sıvısı, protein ve promarin adı verilen

glikozit bulunur. Bitkinin tohumlarından elde edilen ve boyacılık, muşamba

yapımı, kimi zaman da besin endüstrilerinde sıkça kullanılan bu yağa bezir ya

da beziryağı denilir. Bitkinin tohumları ezilip yağı alındıktan sonra kalan

küspesi değerli bir hayvan yemi olur. Ketenin gövdesinden elde edilen lifler

de, makbul sayılan keten ipliği yapılmak üzere dokumacılıkta kullanılır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Eski Mısırlılar döneminden beri bedene yararlı özellikleri bilinen ve kullanılan

ketenin Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöylece özetlenebilir:

• Pekliği giderici müshildir. Veterinerlikte de bu amaçla sıkça kullanılır.

• Sindirim sisteminde, mide ve bağırsaklardaki enfeksiyon ve tahrişlere karşı

koruyucu etkileri vardır.

• Karaciğer ve safra kesesinin ani sancılanmalarına karşı yararlı etkileri

görülür.

• Yatıştırıcıdır.

Bu etkileri sağlamak üzere sonbahar başlarında iyice olgunluğa erişen

tohumlan toplanır ya da

piyasadan sağlanan bu tohumlardan 2-3 tatlı kaşığı alınıp üzerine bir bardak

kaynar su dökülür. 10-15 dakika demlendirilerek hazırlanan infüzyondan,

günde iki kez sabah ve akşamları birer bardak içilir. Alımında zorluk çekilirse

meyve suyuyla karıştırılıp içilebilir.

• Keten tohumları ayrıca çıbanların olgunlaştırılmasında; yara ve yanıkların

iyileştirilmesinde yararlı olur.

• Şirpençe, zona ve sedef hastalıklarında rahatlatıcı ve iyileştirici etkileri

görülür.

• Cildi yumuşatıcı ve ciltteki ağrıları kesici işlev yapar.

• Akciğer enfeksiyonları, özellikle nezle sonrası ortaya çıkan bronşit ve

öksürükte yararlı etkileri vardır.

Bu etkileri sağlamak için olgun keten tohumları ezilerek sıcak suya konulup

2-3 dakika süreyle kaynatılır. Suyu süzülüp bir tülbenteya da gazlı beze serilen

tohumlar şikayetli yerlerin üzerine ya da akciğerle ilgili rahatsızlıklarda

göğsün üzerine konularak bastırılır.