KEKİKLER

Bilimsel İsim Thymus türleri

Bilinen İsmileri Çahkekiği

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu

Avrupa'nın güneyi olup ülkemizde kekik türlerinden 40 kadarı güneş gören

kurak tepeler ve sırtlarda kümeler oluşturarak yaygın ve doğal biçimde

yetişmektedir. Bu türlerden en çok bilineni Adi kekik (T. vulgaris) 25-30 cm.

kadar boylanabilen ve kışın yapraklarını dökmeyen çokyıllık çalıdır.

Yeşil-kahverengi dörtgen kesitli gövdesi, bitkinin ikinci yılında odunsulaşır.

Tüylerle kaplı gri-yeşil renkli, hoş kokulu ince yaprakları 1 cm. kadar

uzunlukta olur. Bitkinin soluk erguvani renkli çiçekleri, yaz başı ile ortası

arasında açar. Küre biçimli minik tohumları parlak kahverengidir. Bol güneşli

yerleri ve suyu iyi akıntılı alkalik toprağı seven kekik, döktüğü tohumlarıyla

çoğalır. Ayrıca, Avrupa'da bazı yerlerde kültürü yapılmakta, kış mevsimi

dışında her zaman gövde çelikleri alınarak ya da ilk ve sonbaharda bitkinin

tamamı veya kökü bölünerek de üretilmektedir.

Adi kekikte timol, karvakrol, simol, linalol ve borneol maddelerini içeren % 1

oranında uçucu yağ; acı esanslar, tanen, flavonit ve tripenoit bulunur. Kekik

bitkisine hoş kokusunu veren, timol ve karvakrol adlı maddelerdir.

Kurutulmuş kekik yaprakları, çeşni vermesi için özellikle çorba ve et

yemeklerinde baharat olarak kullanılır. Ancak kokusu çok keskin, bitkinin tadı

da acı olduğu için, kekik, yemeklerde çokça tüketilmemelidir. Bal arıları kekik

türlerini çok sever ve makbul olan kekik balı yaparlar.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Bedene yararlı nitelikleri ta Antik çağlardan beri öğrenilerek kullanılagelen

bütün kekik türlerinin Tedavi ve Kullanım Şekilleri birbirlerine benzer. Bu etkileri ve bitkiden

yararlanma yöntemleri şöyle özetlenebilir:

• Midevidir: iştahı açar, sindirimi kolaylaştırır. Dispepsi (hazımsızlık)

durumunun atlatılmasında etkilidir.

• Aşırı içki içilmesi sonrasında bedende meydana gelen rahatsızlıkları

atlatmaya yardımcı olur.

• Gaz söktürücüdür.

• Yatıştırıcıdır.

• İdrar söktürücüdür.

• Spazm çözücüdür.

• Kan dolaşımını hızlandırıp artırır.

• Solucan (kurt) düşürücü etkisi vardır.

• Terletici ve balgam söktürücüdür.

• Soğuk algınlığı, nezle, boğaz ağrıları ve taciz edici öksürüğün atlatılmasında

yararlı olur.

• Saman nezlesinin iyileştirilmesinde etkilidir.

• Bronşit, boğmaca ve astım tedavilerinde başarıyla kullanılır.

• Doku ve damar büzücü etkileri nedeniyle çocuklarda diyare ve yatak ıslatma

durumlarının iyileştirilmesinde yardımcı olur.

• Bedeni güçlendirici tonik etkisi vardır.

Bütün bu etkilerinden yararlanmak üzere, kekik türlerinin yaprakları kurumuş

dallarının üzerinden elle sıyrılarak alınır. Bitkinin çiçekli tepeleri ise yaz

başından sonuna kadar yağışsız günlerde toplanır. Bunlar, gölge ve havadar

yerde özenle kurutulur, kuru yapraklarla karıştırılır. Karışımdan 2 tatlı kaşığı

alınıp 1 bardak kaynar suya dökülür. 10 dakika süreyle demlendirilerek elde

edilen infüzyon, günde üç kez birer bardak olarak içilir. Tadı acı olduğundan

içine biraz bal katılarak alımı kolaylaştınlır.

• Kekik ayrıca antiseptik (mikrop kırıcı) bir bitkidir. Özellikle iltihaplı

yaraların temizliğinde ve iyileştirilmesinde etkili olur.

• Akne tedavisinde de temizleyici ve iyileştirici etkileri görülür.

Bu etkilerinden yararlanılmak için piyasada satılan ve her türlü kekiklerin

damıtılmasıyla elde edilen kekikyağı, sulandırılarak yara ve aknelere dıştan

uygulanır ya da yukarda anlatılan kurumuş kekik karışımdan 2-3 tatlı kaşığı

alınıp suda kaynatılarak elde edilen dekoksiyon yaralara ve akneli yerlere

dıştan uygulanır.

• Kekik, larenjit (gırtlak iltihabı) ve tonsilit (bademcik iltihabı) durumlarında

da iyileştirici olur. Bunun için yukarıda tarifi verilen dekoksiyonla ağızda derin

gargara yapılır.

• Kekiğin içerdiği karvakrol adlı madde bazı kişilerin cildinde yakıcı ve

kızartıcı etkiler yapabileceğinden, kekikyağı sulandırılarak uygulanmalıdır.