BÖĞÜRTLEN

Bilimsel İsim Rubus fruticosus

Bilinen İsmileri Dikençilegi, Dikendudu, Dikendutu

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Gülgiller familyasındandır. Anayurdu Kuzey

Yarıküre'nin ılıman iklim bölgeleri olan Rubus cinsi 400 kadar çokyıllık çalı

türünün ortak adı böğürtlendir. Bunun 17 türüne ülkemizdeki orman ve

fundalıklarda; yol, bahçe ve hendek kenarlarında sıkça rastlanır. Böğürtlen

türleri 1-3 m. boylanabilirken, kimi türleri sarmaşık şeklinde, kimileri de yerde

sürünerek gelişir. Bu türlerden konumuzla en çok ilgili olanı Adi böğürtlen (R.

fruticosus) türüdür. Kısaca böğürtlen diye anacağımız bu bitki 3 m.

boylanabilir.İkiyillık dikenli gövdeleri, kenarları dişli 3-5 yaprakçıktan oluşan

ve kışın dökülmeyen yaprakları, yaz aylarında tek tek ya da salkım halinde

açan pembe veya beyaz çiçekleri vardır. Yaz sonu ya da sonbahar basında bu

çiçekler kırmızımsı kara renkli, üzeri çok ince tüylü, duta benzeyen meyvelere

dönüşür. Yer ve toprak konusunda hiç seçici olmayan böğürtlen, seyrek olarak

döktüğü tohumlarıyla; daha çok yere değen dallarının köklenmesiyle veya

köklerinin yeniden filizlenmesiyle çoğalır. Çok dikenli de olduğu için, doğal

çit olarak pek yeğlenen bir bitki türüdür.

Böğürtlenin meyvelerinde sabit ve uçucu yağ, meyve şekeri, organik asitler,

sitrik asit, C vitamini, pektin ve demir; yapraklarında tanen ve organik asitler

bulunur. Böğürtlen meyve olarak çiğken yenildiği gibi reçel, şurup, şekerleme,

pasta, likör ve sirke yapımında kullanılır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Böğürtlenin Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle

sıralanabilir:

• Bedeni güçlendirici toniktir.

• Doku ve damar büzücü etkisi vardır. Diyareyi keser, peklik verir.

• İdrar söktürücüdür.

• Kadınlarda, aybaşı dönemlerinde aşırı kan gelişini önler.

• Gebe kadınlarda sırt kaslarını güçlendirir.

Bu etkileri sağlamak üzere, taze ya da gölge yerde özenle kurutulmuş

yaprakları, bitkinin meyveleriyle karıştırılarak kullanılır. Bu karışımdan 3 tatlı

kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 20 dakika

demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde üç kez birer

bardak içilir.

• Böğürtlen ağız yaraları, dişeti kanamaları, bademcik ve boğaz enfeksiyonuna

iyi gelir. Bunun için yukarıda anlatıldığı biçimde hazırlanan infüzyonla günde

üç-dört kez derin gargara yapılır.

• Ciltteki ağrı ve yangıları hafifletir.

• Yara iyileştiricidir.

• Hafif yanıklara iyi gelir.

• Hemoroit tedavisinde etkili olur.

Bu etkileri sağlamak üzere, körpe yapraklarıyla yara lapası hazırlanır ve

şikayet edilen yerlere dıştan uygulanır.

• Böğürtlen cildi gerer ve canlandırır.

Bu etkiyi sağlamak üzere, banyo küvetine akan sıcak suyun altına bir bez torba

asılıp içi bitkinin körpe yaprak ve genç sürgünleriyle doldurulur. Sonra sıcak

su açılıp küvet bu suyla doldurularak banyo yapılır.