CEVİZLER

Bilimsel İsim Juglans türleri

Bilinen İsmileri Koş, Koz

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Cevizgiller familyasında yer alan Juglans cinsi,

kışın yapraklarını döken 20 kadar ağaç türünün ortak adı cevizdir. Bu türlerden

ülkemizin hemen hemen her yerinde yetiştirilen ve konumuzu en çok

ilgilendiren Adi cevizin (J. regia) anavatanının İran olduğu sanılmaktadır. Bu

tür, 20 m. kadar boylanabilen, 150-200 yıl yaşayabilen; yuvarlak tepesi, sık dal

ve yapraklarıyla toprağı örten, altında diğer bitkilerin gelişmesini engelleyen

ve hatta insan sağlığı için zararlı sayılabilecek kadar koyu gölge veren bir

ağaçtır. Gövde kabuğu başlangıçta gümüşi renkte iken, ağaç yaşlandıkça rengi

koyulaşır ve çatlar. Yaprakları oval biçimli 5-7 uzun yaprakçıktan oluşur.

Yeşil renkli erkek ve dişi çiçekleri aynı ağaç üzerinde bulunur ve genellikle

mayıs ayında açarlar. Ağacın ekim ayında olgunlaşan meyvesine ceviz,

meyvenin yeşil renkli kabuğuna gövek ya da tetir denir. Ceviz ağacı,

tohumuyla çoğalır. Ceviz ağacının yaprakları tanen, uçucu yağ ve acı

boyarmadde olan juglon'u içerir. Güçlü ve değerli bir besin maddesi olan

meyvesi (ya da tohumu) ise doymamış yağlar yönünden zengindir. Ayrıca

yüksek oranda protein ile potasyum, fosfor, magnezyum, demir ve kalsiyum

gibi elementleri ve özellikle C ile B vitaminlerini içerir. Bu meyve taze ya da

kuru olarak yenir. Kurutulmuş cevizin içi tatlı ve pasta yapımında kullanılır.

Bazı yerlerde sucuk ve pestilleri yapılıp tüketilir. Ceviz ağacının sert kerestesi

mobilyacılık ve kaplamacılıkta pek makbuldür. Gövekleri, doğal

boyamacılıkta pamuk, ipek ya da yün ipliklerini kahverengiye boyamakta

kullanılır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Cevizin taze ve kurutulmuş yaprağı, göveği, meyvesinin ve meyvesinden

çıkarılan yağının (ceviz yağı) Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma şöylece

sıralanabilir:

• Peklik vericidir.

• İştah açıcıdır.

• Bedeni güçlendirici bir toniktir.

• Kan şekerini düşürür.

• Kanı temizler.

• Kemiklerin zafiyetine karşı etkili olur.

Bu etkileri sağlamak üzere, ceviz ağacı yapraklı iken taze yaprakları

ilkbaharda (ya da yazın) toplanıp gölge yerde özenle kurutulur. Işık

almamasına ve kararmamasına dikkat edilen kuru yapraklarıyla % 2'lik bir

infüzyon yapılır. Yani l litre (yaklaşık dört bardak) kaynar su, 20 gr. yaprağın

üzerine dökülür. 10-15 dakika süreyle demlendirilerek infüzyon hazırlanır. Bu

infüzyondan günde iki-üç bardak içilir. Yaprağı yerine sonbaharda ceviz

meyvesinin yeşil kabuğu olan gövek de kullanılabilir.

• Deri hastalıklarında ceviz antiseptik olarak kullanılır.

Bunun için aynı infüzyon, şikayetli yerlere dıştan uygulanır.

• Şeker hastalarına bedenleri güçlensin diye günde 3 adet ceviz yemeleri

öğütlenir.

• Ceviz yağı müshil ve safra artırıcı etkiler taşır. Bunun için, bu yağa biraz su

katılarak içilmesi gerekir.

UYARI

• Ceviz pek besleyici bir meyve olduğundan aşırı miktarda yenmemelidir.