AYRIKOTU

Bilimsel İsim Agropyan repens

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Buğdaygiller familyasındandır. Anayurdu

bilinmeyen, dünyanın bütün soğuk ve ılıman iklimli bölgelerinde, ayrıca

tropikal ve astropikal iklim bölgelerinin yüksek kesimlerinde yetişen 125

kadar türün ortak adı ayrıkotudur. Ülkemizde de 20 kadar ayrıkotu türü

yetişmektedir. Bu türlerden bazıları tarıma çok zararlı iken, kimi türleri de

hayvan yemi ya da çim bitkisi olarak özellikle yetiştirilmektedir. Ayrıkotu

türlerinden konumuzla en çok ilgili olan Tarla ayrığı (A.repens) da tarıma

zararlıdır. Çünkü, kendi haline bırakılırsa kısa zamanda tarlaları kaplar. Kısaca

ayrıkotu diyeceğimiz bu bitki 30 -150 cm. boylanabilen, rizom köklü (kök

gövdeli), çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Tarlalardan başka, yol kenarları ve

bahçelerde de çok görülür. Yeşil gövdesi silindirik biçimli ve boğumlu,

yapraklan yeşil ve düzdür. Mayıs-temmuz ayları arasında küçük başaklar

halinde açan çiçekleri yeşil renkli ve pek gösterişsizdir. Bitki, bu çiçeklerinden

oluşan tohumlarının dökülmesiyle, özellikle rizomlarının sürgün vermesiyle ya

da toprağa değen yerde, gövdelerinin yeniden kök atmasıyla çoğalır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Tarla ayrığı rizomları polisakkarit bir madde olan tritisin ile uçucu yağ,

yapışkan bitki sıvısı, potasyum, salisilik asit, saponin ve mikrop kırıcı bazı

maddeleri içerir. Bu ayrıkotu türünün Tedavi ve Kullanım Şekilleri yle onlardan yararlanma

yöntemleri şöylece özetlenebilir:

• İdrar yolları enfeksiyonlarının iyileştirilmesinde, sistit (mesane iltihabı) ve

prostatitte (prostat iltihabı) etkili olur.

• İdrar söktürücüdür.

• Kanı ve bedendeki toksik maddeleri temizler.

• Böbrek ve mesane taşlarının atılmasına yardımcı olur.

• Bedeni güçlendirici bir toniktir.

Bu etkileri sağlamak üzere, tarla ayrığının rizomlan ilkbahar mevsiminde ya da

sonbaharın başlarında toprağı kazılarak sökülür. Yıkanarak iyice temizlenir.

Gölgede ya da güneşte kurutulur. Kurutulmuş rizomdan 2 tatlı kaşığı alınır, l

bardak suyla kaynama noktasına kadar ısıtılır. Daha sonra ateş kısılarak 10

dakika daha ısıtma sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç

kez birer bardak içilir. Ancak, tadı çok kötü olduğundan bal, limon ya da

naneyle tatlandırılır.

• Tarla ayrığı ayrıca egzama ve cilt hastalıklarının iyileştirilmesinde etkili olur.

• Romatizma ağrılarını hafifletir.

Bu etkilerinden yararlanmak için, yukarıda tarifi verilen dekoksiyon, şikayet

edilen yerlere dıştan uygulanır.