ATKESTANESİ

Bilimsel İsim Aesculus hippocastanum

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Atkestanesigiller familyasının örnek bitkisidir.

Kuzey Yarıküre'de yetişen Aesculus cinsi, kışın yapraklarını döken 25 kadar

ağaç ya da çalı halindeki bitki türünün ortak adı atkestanesidir. Bunlardan

konumuzla en çok ilgili olan, Koca atkestanesi ya da Beyaz çiçekli atkestanesi

(A. hippocastanum) türünün anayurdu Balkan Yarımadası olup bu tür on

yedinci yüzyılda Avrupa'ya yayılmıştır. Türkiye'de park ve bahçelerde süs

bitkisi olarak yetiştirilen ve 20-30 m. kadar boylanabilen bu ağaca kısaca

atkestanesi diyeceğiz. Atkestanesi ağacının gövdesi düz ve sık dallı, tepesi düz

olur. Kenarları dişli, ucu sivri 5-9 yaprakçıktan oluşan yaprakları koyu yeşil

renklidir. Üzerlerinde pembe lekeler bulunan ve piramit biçimli salkımlar

oluşturan beyaz çiçekleri yaz aylarında açar. Bu çiçeklerden oluşan kapsül

durumundaki kalın çeperli mevyeleri dikenlidir. Meyveler olgunlaşınca, yeşil

renkli dikenli kabuk yarılır ve içinden 1-3 adet parlak koyu kahverengi, tadı

buruk ve acı olan tohumu düşer. Eskiden soluğan (nefes darlığı) çeken atlara

verildiğinden bu tohumlara ve bitkiye atkestanesi adı verilmiştir. Atkestanesi,

tohumlarıyla ya da gövde çelikleriyle çoğaltılır.

Bitkinin sağlığa en yararlı bölümü tohumlarıdır. Bunlar, yani atkestaneleri bol

miktarda nişasta, şekerler, saponin, tanen, yağ, bazı acı maddeler ile aeskulin

ve fraksin'i içerir. Eczacılıkta iltihap giderici ilaçların yapımında kullanılır.

Ağacın ekşi tadı olan körpe yaprakları bazı yerlerde toplanıp sarması yapılarak

yenilir.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Atkestanesi tohumlarının Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri

şöylece özetlenebilir:

• Damar büzücü ve kan dolaşımını güçlendirici tonik etkileri vardır. Bu

nedenlerle varis, flebit ve hemoroit hastalıklarının iyileştirilmesinde kullanılır.

• Aynı nedenlerle damarlardaki yangı ve deri çatlaklarının iyileştirilmesinde

yararlı olur.

• Gene aynı nedenlerle kılcal damarların çatlamasını ve kanamasını;

bacaklardaki ülserleri iyileştirir.

• Dolaşım sisteminde damarların gücünü ve sağlıklı oluşunu destekler.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, atkestanesi ağacının sonbaharda olgunlaşıp

yere dökülen tohumlan toplanıp kurutulur, l -2 tatlı kaşığı kurumuş tohum

parçaları ile, varsa ağacın yaprağından bir miktarı alınıp üzerine l bardak

kaynar su dökülür. 10-15 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu

infüzyon günde üç kez birer bardak olarak ve tatlandırılarak içilir.

• Ya da flebit, hemoroit, yangılı damar, varis, deri çatlakları ve bacaklardaki

ülser durumlarında aynı infüzyon dıştan, şikâyetli yerlere, ovuşturularak

uygulanır.