AKKÖPEKOTU

Bilimsel İsim Marrubium türleri

Bilinen İsmileri Bozot, Köpekayası

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu

bilinmeyen Marrubium cinsi köpekotlarının 15 kadar türü vardır. Bunlardan

konumuzla ilgili olan Akköpekotu (M. vulgare) Avrupa, Akdeniz havzası

ülkeleri ve Türkiye'de görülmektedir. 60 cm. kadar boylanabilen çokyıllık

dayanıklı otsu bitkidir. Dört köşe kesitli, tüylü ve dallara ayrılan yapılı gövdesi

kirli beyaz renktedir. Gövde ve saplar üzerinde karşılıklı dizilmiş durumdaki

kalp biçimli, üzerleri kırışıkmış gibi görünen yapraklarının kenarları dişli ve

yaprak ucu yün gibi tüylerle örtülü olur. Bu yapraklar meyve gibi kokarlar.

Bitkinin küçük beyaz çiçekleri, ikinci yılının yaz ortasından sonbahar başına

kadar yaprak koltuklarında açar. Olgunlaşan çiçekleri 2 mm. uzunlukta

gözyaşı biçimli ve koyu kahverengi, parlak görünüşlü tohumlar verir. Bol

güneşli ve soğuk rüzgarlardan korunmalı yerleri seven akköpekotu, alkalik ve

kuruca toprakları yeğler. Döktüğü tohumlarıyla çoğalır.

Bedene yararlı etkileri Eski Mısırlılar tarafmdan bilinen ve ünlü hekim

Hipokrat tarafından övülen akköpekotu, uzun süreler öksürüğe karşı tek ilaç

olarak kullanılmıştı. Bitkinin topraküstü kesimleri marrubin adlı madde ile

uçucu yağ, yapışkan bitki sıvısı, tanen ve bolca C vitamini içerir. Bitkinin

çiçekleri, balarılarını, bulunduğu bahçelere çekerken, yapraklarının

demlendirilmesiyle elde edilen infüzyon, pompalara konularak ağaçlardaki

yaprakçık bitine ve tabaklara konularak sineklere karşı yok edici olarak

kullanılır. Bazı yerlerde köpekotunun kurutulmuş yaprakları baharat olarak

kullanılmaktadır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Akköpekotunun Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle

sıralanabilir:

• Terletici, balgam söktürücü, göğsü yumuşatıcı ve spazm çözücü etkileri

vardır. Solunum yollarının mukozasını destekler. Bronş kaslarına gevşeme, ve

rahatlık verir. Bütün bu etkileriyle öksürük, bronşit ve boğmaca gibi

hastalıkların iyileştirilmesinde yararlı olur.

• Soğuk algınlığı belirtilerinin ilk görülüşünde alınması, nezle ve soğuk

algınlığı durumunun kolay atlatılmasmı sağlar.

• Safra salgılarını artırır. Bu etkisiyle iştahsızlığı giderir, sindirimi

kolaylaştırır.

• İdrar ve gaz söktürücüdür.

• Kalp yangılarını hafifletir.

• Kurt (solucan) düşürücü etkisi de vardır.

Bu etkileri sağlamak üzere, akköpekotunun yaprakları ve çiçekli sapları yaz

ortası ile sonbahar başı arasında, bitki çiçekli iken toplanıp 35 C dereceden

sıcak olmayan gölge bir yerde özenle kurutulur. Kurutulmuş çiçek

karışımından yarım 1/2-1 yemek kaşığı alınıp 1 bardak kaynar suyun içine

konulur. 10-15 dakika demlendirilerek elde edilen infüzyondan günde üç kez

birer bardak içilir.

• Akköpekotu aynı zamanda etkili bir yara iyileştiricidir.

Bunun için, 1 tatlı kaşığı doluşu kurumuş yaprak karışımı 1 bardak suda

kaynama noktasına kadar ısıtılır. Sonra ateşi kısılarak 10 -15 dakika daha

ısıtma sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyon soğutulup dıştan yaralara

uygulanır.