MÜRVERLER

Bilimsel İsim Sambucus türleri

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Hanımeligiller familyasındaki 20 kadar ağaç, çalı ya

da otsu bitki türünün ortak adı Mürver'dir. Bu türlerin çoğu her iki yarıkürenin

ılıman iklim kuşağında, bu arada Türkiye'deki ormanlarda doğal olarak

yetişmekte ve pek çok yerde de süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Konumuzu

ilgilendiren ve Tedavi ve Kullanım Şekilleri birbirine çok benzeyen iki mürver türü vardır.

Bunlardan Kara (Siyah) mürver ya da diğer adıyla Patlangıç ağacı (S. nigra)

ülkemizde özellikle Batı ve Kuzey Anadolu'da görülen ve 4-10 m. kadar

boylanabilen ağaçtır. Gövdesini, boz renkli ve uzun çatlaklı kabuğu örter.

Genellikle 5 yaprakçıktan oluşan bileşik yaprakları, karşılıklı dizilmiş

durumdadır. Bu yapraklar elle ovuşturulduğunda kötü kokar. Beyaz, sarımsı ya

da bazen açık pembe renkli ve keskin kokulu küçük çiçekleri yayvan şemsiye

ya da salkım biçimi oluşturarak açar. Çiçekleri olgunlaşınca 6-10 mm. çapında

yuvarlak ve parlak siyah renkli meyvelere dönüşür. Meyvelerin içinde kan

kırmızısı meyve özü ve uzunca oval biçimli 3-4 tane tohum bulunur. Ormanlık

alanların funda toprağını seven kara mürver, döktüğü tohumlarıyla çoğalır.

Kara mürverin çiçekleri uçucu ve sabit yağ, yapışkan bitki sıvısı, reçine, tanen

ve şekerler ile samburgin ve rutin adı verilen alkaloitleri içerir. Bitkinin

meyvesinde doğal şekerler, meyve asitleri, tanen, C ve P vitamini, boya

pigmentleri ile eser oranda uçucu yağ bulunur. Mürverin kabukları da tanen,

reçine, alkaloit ile valeriyen asidini içermektedir. Olgun mürver meyveleri

yenir. Meyvenin özü bazı yerlerde şarabı renklendirmekte ve bitkinin gövde ve

dalları iplik makarası yapımında kullanılır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Burada kara mürverin kabuk, yaprak, çiçek ve meyvesinin Tedavi ve Kullanım Şekilleri ni teker

teker sayarak bunlardan yararlanma yöntemlerini sunacağız:

Kabuğunun Tedavi ve Kullanım Şekilleri :

• Müshildir.

• Kusturucudur.

• İdrar söktürücüdür.

Yaprağının Tedavi ve Kullanım Şekilleri :

• Müshildir.

• Balgam söktürücüdür.

• İdrar söktürücüdür.

• Terleticidir.

• Dıştan kullanıldığında cildi yumuşatıcı ve yara iyileştiricidir.

Çiçeğinin Tedavi ve Kullanım Şekilleri :

• Terleticidir.

• Göğsü yumuşatır.

• Nezleyi iyileştirir.

Meyvesinin Tıbbi Etkileri:

• Terleticidir.

• idrar söktürücüdür.

• Müshildir.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, kara mürverin çiçek ve yaprakları ilkbahar

ile yazın başlarında toplanır. Gölge yerde olabildiğince çabuk kurutulur.

Meyveleriyle bitkinin gövde kabukları yaz sonu ile sonbahar mevsiminde

toplanır.

Kuru çiçek ve kuru ya da yaş yapraklarının karışımından 2 tatlı kaşığı alınıp 1

bardak kaynar suda 10 dakika süreyle demlendirilir. Böylece elde edilen

infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.

Kara mürverin meyve suyunu hazırlamak için taze ve olgun meyveleri 2-3

dakika suda bekletilir. Sonra bunlar elle sıkılıp süzülür. Bu meyve suyunu

saklamak için 10 ünite meyve suyuna 1 ünite bal katılır ve bu karışım

kaynatılır. Daha sonra sıcak suyla sulandırılıp günde iki kez birer bardak

olarak içilir.

Bitkinin gövde kabukları kuru ya da taze yapraklarıyla karıştırılıp parçalanır.

Bu karışımdan 2-3 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama noktasına kadar

ısıtılır. Ateş kısılıp 10-15 dakika daha ısıtma işlemi sürdürülerek elde edilen

dekoksiyon, günde iki kez birer bardak olarak içilir. Cildi yumuşatıcı ve yara

iyileştirici olarak dıştan uygulanır.

Bodur (Cüce) mürver (S. ebulus): Türkiye'nin hemen hemen tüm ormanlarında

rastlanan ve 50-200 cm. boylanabilen, çokyıllık otsu bitkidir. Gövdesi

yuvarlak kesitli, dik ve boydan boya çizgilidir. 7-11 yaprakçıktan oluşan

bileşik yaprakları karşılıklı dizilmiştir. Salkım biçimi alarak yazın açan beyaz

çiçekleri acı badem gibi kokar. Meyvesi parlak siyah renkli ve yuvarlak olur.

Bodur mürverin yapraklarında uçucu yağ, şekerler ve bazı organik asitler,

meyvelerinde doğal şekerler, valeriyen asidi, tanen, acı madde ile bazı boya

pigmentleri bulunur. Bitkinin çiçekleri, terletici ve yatıştırıcı, kökleri ile

yaprakları müshil etkilerinden yararlanılmak üzere kullanılır.

Bunlardan elde edilecek infüzyon ve dekoksiyonlar için yukarıdaki tarifler

aynen uygulanır.