MEYAN KÖKÜ

Bilimsel İsim Glycyrrhiza glabra

Bilinen İsmileri Biyam, Boyam, Piyam, Tatlıkök

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Baklagiller familyasındandır. Anayurdu Avrupa'nın

güneyi olan, dayanıklı çokyıllık otsu bitkidir. Ülkemizde Ege, Akdeniz,

Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak, özellikle akarsu

kıyılarında yetişir. 50-100 cm. kadar boylanabilir, ince uzun, koyu yeşil renkli

yaprakçıklardan oluşan bileşik yaprakları; yaz mevsiminde bitkinin yaprak

koltuklarında seyrek başaklar halinde açan mavimsi mor, bazen beyaz ya da

sarımsı çiçekleri; 7-10 cm. uzunlukta yassı meyveleri vardır. Bitkinin

konumuzu ilgilendiren rizomu, 0,5-2,5 cm. çapında ve 15-50 cm. uzunluktaki

silindir biçimli kökgövdesidir. Kabukluyken esmer, soyulduğunda sarı renkli

olan bu kök, önce tatlı iken sonra acımsılaşır. Meyan (ya da Meyankökü)

bitkisi kumlu, derin ve humuslu topraklan, bol güneşli yerleri sever. Dökülen

tohumlarıyla çoğalır ya da kökü bölünüp ekilerek çoğaltılır.

Meyanın rizom kökü, normal şekere göre elli kat daha tatlı olan glisirizin ile

flavon, saponin ve kumarin adı verilen maddeleri; tadı acı uçucu yağlan,

nişasta ve yapışkan bitki sıvısını içerir. Bu kökler ilaç ve bira endüstrilerinde,

kolalı içitlerin yapımında kullanılır. Anadolu'da bu kökten şerbet yapılarak

içilir. Üç yıllık köklerinden elde edilen meyan balı, koyu renkli toz, çubuk ya

da dörtgen şeklindeki parçalar halinde satılır ve ilaç olarak kullanılır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Bitkinin kökünün Tedavi ve Kullanım Şekilleri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle

özetlenebilir:

• Göğüs yolları hastalıklarında etkilidir: Göğsü yumuşatır, balgamı söktürür,

ateşi düşürür, öksürüğü keser; nezle ve bronşitte iyileştiricidir. Solunum

yollarında mukozayı korur, boğaz ağrılarına iyi gelir.

• Yatıştırıcı ve rahatlatıcıdır.

• Özellikle çocuklar için hafif müshil etkisi vardır.

• Bedeni güçlendirici toniktir.

• Mide yanmaları, gastrit ve mide ülserlerinde iyileştirici etkiler yapar.

• Karın ağrılarını geçirir.

• İdrar söktürücüdür.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, meyankökü sonbaharın sonlarında toprak

kazılarak çıkarılır. İyice temizlenerek açık havada kurutulur. Kabukları soyulur

ve parçalanır. Bu parçalardan 1/2-1 tatlı kaşığı alınır, 1 bardak suya konularak

kaynama noktasına kadar ısıtılır. Bu noktada ateş kısılıp 10-15 dakika daha

ısıtma işlemi sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç kez

birer bardak içilir ya da piyasada çubuklar halinde satılan meyankökü ağızda

emilerek aynı Tedavi ve Kullanım Şekilleri nden yararlanılır veya meyan balı suda kolayca

eritilerek içilir.