YERELMASI

Bilimsel İsim Helianthus tuberosus

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Bileşikgiller familyasındandır. Anayurdu Amerika

Kıtası'dır. On yedinci yüzyılda Avrupa'ya getirilmiş ve oradan birçok yere

yayılmıştır. Ülkemizde de bolca yetiştirilen çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir.

1,5 m'ye kadar boylanabilen topraküstü kesimleri, ayçiçeğine benzer. Ama,

yaprak ve çiçekleri daha küçük olur. Yeşil renkli ve oval biçimli ince uzun

yapraklarının ucu sivridir. Ağustos ile kasım ayları arasında açan 5-7,5 cm.

çapındaki altın sarısı çiçekleri de iri sarı papatyalara benzer. Bitkinin

konumuzu en çok ilgilendiren bölümü, patatese benzeyen bej, pembe-turuncu

ya da açık kahverengi yumru kökleridir. Bol güneşli yerlerde, suyu iyi akıntılı

(süzek) her türlü '74oprakta yetişen yerelmasının tarımı, daha çok fakir

topraklarda yapılır. Ürün alındıktan sonra toprakta kalan minik yumruları

ertesi yıl yeniden çimlendiğinden, aynı yerde başka tür bitkilerin yetişmesi

güçleşir. Ancak, yerelması bitkisi aynı toprakta üst üste, yıllarca yetiştirilmeye

dayanabildiğinden bu şekilde toprağı sarma durumu tarla sahibi için sakınca

oluşturmaz. Bakıma da hiç gereksinim duymayan ve yetiştirilmesi çok kolay

olan bitki, tohumlarıyla ya da yumruköklerinin bölünmesiyle üretilir.

Yerelmasının yumruköklerinin tadı enginara benzer. Bu tadı veren, yüksek

oranda içerdiği inülin adlı maddedir. Nişasta bulundurmayan ve kalorisi sıfıra

yakın olan tatlı yerelması kökleri çok iyi bir besin olduğu gibi, şeker

hastalarına da salık verilir. Bitkinin sap ve yaprakları iyi birer hayvan yemidir.

Ayrıca bitkinin yumruköklerinin mayalanmasıyla etanol (yani etil alkol ya da

kısaca alkol) elde edilir. Yetiştirilmesi kolay olan, en fakir toprakta bile yılın

dokuz ayında (sonbahar, kış ve ilkbaharda) ürün veren bitkinin alkol içermesi,

ilerde enerji kaynağı olarak kullanılabileceğini akla getirmektedir.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Yerelmasının tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle

sıralanabilir:

• Bedenin direncini artırırken kan şekerini yükseltmediği için şeker hastalarına

her zaman tavsiye edilen bir besindir.

• Emzikli annelerde süt gelişini artırır.

• İdrar söktürücüdür. Böbreklerin çalışmasını hızlandırır.

• Safra gelişini artırır.

• Müshil etkisi vardır.

• Cildi güzelleştirir.

• Cinsel gücü artırıcı (afrodizyak) etkileri olduğu ileri sürülmektedir.

Bu yararlı etkileri, bitkinin yumruköklerini bol miktarda yemekle

sağlayabileceğimizden burada herhangi bir ilaç reçetesi vermiyoruz.

Dileğimiz, sıcak ve soğuk yemekler halinde yenebilen yerelmasının, aynen

patates gibi, sıklıkla günlük yemek diyetimizde yer almasıdır.