AYNİSAFA ÇİÇEĞİ

Bilimsel İsim Calendula officinalis

Bilinen İsmileri Altuncuk, Kandil çiçeği, Ölü çiçeği

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Bileşikgiller familyasındandır. Anayurdu

bilinmemekte, pek çok yerde ve ülkemizde süs bitkisi olarak sıkça

yetiştirilmektedir. 30-50 cm. kadar boylanabilen bir yıllık dayanıklı bitkidir,

ince tüylerle kaplı yeşil renkli, etli ve sulu gövdesi, köşeli ve dallara ayrılan

yapıdadır. Gene yeşil renkli ve hafif tüylü yaprakları bitkinin tabanında kürek,

daha yukarı kesimlerinde mızrak biçimli olur. Bitkinin mart ayından başlayıp

sonbaharın sonlarına değin açan sarı ya da turuncu renkli çiçeklerinde

taçyaprakları, merkezden çevreye doğru düzgün yivler şeklinde sıralanırlar.

Olgunlaşan çiçekleri 5-6 mm. uzunlukta, bej renkli ve virgül biçimli tohumlar

verir. Güneşli yerleri; kum ve kil karışımı gevşek toprakları seven aynisafa

çiçeği, öbür toprak türlerine de dayanır. Bitki tohumlarıyla çoğaltılır.

Aynisafa çiçeği saponin, karoten, acı esans, uçucu yağ, sterol, flavonit ve

yapışkan bitki sıvısını içerir. Sarı ya da turuncu renkli taçyapraklarının

yiyecekleri boyama özelliğinden yararlanılmak üzere, bunlar bazı yerlerde

çeşitli yemek, kek, tatlı ve ekmeklere safran tadı içermeden safran rengi

vermesi için katılır; yaprakları ise, salataların ve güveçte pişen yemeklerin

üzerine serpilir.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Bitkinin tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Bedeni güçlendirici toniktir.

• Midevidir; sindirim işlemini kolaylaştırır.

• Gastrit ve onikiparmak bağırsağı ülserlerinin tedavisinde yararlı olur.

• Kadınlarda aybaşını düzenler. Aybaşı ağrılarını hafifletir.

• Safra söktürücüdür. Safra sorunlarının iyileştirilmesinde etkisini gösterir.

Bu etkilerinden yararlanmak için, aynisafa çiçeğinin taçyapraklarıyla

yaprakları, yaz başından sonbaharın başlarına kadar toplanır ve büyük özen

gösterilerek, taçyapraklarının rengi bozulmayacak şekilde, gölge ve havadar

yerlerde kurutulur. Bu kurumuş taçyaprağı-yaprak karışımından 1-2 tatlı kaşığı

alınıp l bardak kaynar suda 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Böylece elde

edilen infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.

• Ayrıca, aynisafa çiçeği antiseptiktir.

• Doku ve damar büzücü etkisi vardır.

• Yara iyileştiricidir. Deride enfeksiyon ya da darbeyle meydana gelen yara,

bere ve eziklerin iyileştirilmesinde etkili olur. Küçük yanıklar ve sıcak suyla

haşlanma durumlarında ilkyardım aracı olarak işlev yapar.

• Akne tedavisinde ortaya çıkan yangıyı azaltmak ve yerel iyileşmeye yardımcı

olmak üzere kullanılır.

• Ayak parmakları arasında oluşan mantarları (madura ayağı) iyileştirmekte

kullanılır.

Bu etkileri sağlamak üzere, aynisafa çiçeğinin taze taçyaprakları ile yaprakları

alınır. Bunlar ezilerek yara lapası yapılır ve şikâyetli yerlere dıştan uygulanır.