CENTİYAN

Bilimsel İsim Gentiana lutea

Bilinen İsmileri Centiyana, Centiyane, Büyük kantaron

Bitki ile İlgili Genel Bilgiler

Centiyangiller familyasının örnek bitkisidir.

Anayurdu bilinmeyen, Kuzey Yarıküre'nin ılıman iklim bölgelerindeki dağlık

yerlerde ve güneşli bayırlarda ağır ağır gelişerek yetişen, çokyıllık dayanıklı bir

otsu bitkidir. Ülkemizde Bursa-Uludağ ve Doğu Karadeniz bölgesinde

görülmekte ve 1-1,5 m'ye kadar boylanabilmektedir. Yaprakları enli, sapsız ve

karşılıklı dizilmiş durumdadır. Temmuz-ağustos aylarında açan sarı renkli

güzel çiçekleri, boru yapılı ve toplu durumda olur. Dışı esmer ve içi sarı renkli

rizomu (kökgövdesi) ve buna bağlı kök saçakları vardır. Bitki, tohumlarıyla

çoğalır.

Centiyan bitkisinin sağlığa yararlı etkili bölümü olan rizomu ile kök saçakları

uçucu ve sabit yağ, pektin, tanen ve acı glikozitleri içerir. Bu kök, acı ama

zehirli olmayan bir ilaç kaynağıdır.

Tedavi ve Kullanım Şekilleri

Bitkinin tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöylece

sıralanabilir:

• Sinir uçlarını uyarıp sindirim salgılarını artırarak iştahı açar.

• Aynı nedenle sindirimi kolaylaştırır. Dispepsi (sindirim zorluğu) ve midenin

gazlı olması durumlarında çok yararlı, iyileştirici etkiler yapar.

• Bedeni güçlendirici bir toniktir.

• Alyuvarları artırıcı etkisi kanıtlanmıştır. Bu nedenle kansızlık durumunda

olumlu sonuçlar verir.

Bu etkileri sağlamak üzere, centiyanın rizom ve kök saçakları sonbahar

mevsiminde toprak kazılarak çıkarılır. Bunlar dilimlenerek özenle, ağır ağır

kurutulur. Kurumuş kök parçalarından 1/2 tatlı kaşığı l bardak su içine

konularak su ısıtılır. 5 dakika süreyle kaynatma sürdürülerek bir dekoksiyon

hazırlanır. Bu dekoksiyon yemeklerden önce ya da midede şişkinlik ve ağrı

duyumsandığında birer bardak içilir.

• Centiyanın ayrıca yaraları iyileştirici etkisi vardır.

Bunu sağlamak üzere, aynı dekoksiyonla günde birkaç kez yaralar dıştan

yıkanır.